تفاوت استرس و اضطراب
استرس و اضطراب را می‌توان یک واکنش طبیعی بدن در برابر موقعیت خطر دانست. هرچند این دو اصطلاح در اکثر مواقع با هم به کار برده می‌شوند و بیانگر نوعی ترس و دلهره هستند، اما از لحاظ روانشناسی تفاوت استرس و اضطراب بسیار زیاد است.
همه ما حداقل یک‌بار احساسات و افکار ناخوشایند را تجربه کرده‌ایم. لحظاتی که نمی‌دانیم حال بدمان ناشی از استرس است یا اضطراب شدید، و این‌که باید برای هر یک از این احساسات چه کاری انجام دهیم. درست زمانی که درگیر کلافگی کار یا ترس از درست انجام ندادن بخشی از مسئولیت‌های خود شده‌اید، استرس و اضطراب تمام موقعیت‌های مختلف زندگی شما را تحت شعاع قرار می‌دهد.
استرس چیست؟
زمانی که تغییرات جدیدی در زندگی ایجاد می‌شود و شرایط ما را تحت شعاع قرار می‌دهد، بسیار طبیعی است که مغز واکنش متفاوتی نشان دهد. یکی از اهداف اصلی مغز انسان جلوگیری از خطر و حفظ جان است. بنابراین وقتی که در موقعیت خطر قرار می‌گیرید با علائمی همچون بالا رفتن ضربان قلب مواجه می‌شوید تا بدن به فکر راه‌کاری برای فرار از آن موقعیت باشد.
در واقع باید گفت استرس همان واکنش طبیعی بدن در برابر شرایط جدید است. از همین رو می‌توان فهمید استرس به خودی خود چیز بدی نیست. اگر اشخاص همیشه آسوده خاطر باشند و در موقعیت‌های حساس هیچ واکنشی نشان ندهند، بقای انسان به خطر می‌افتد.
علائم و نشانه‌های استرس
استرس طیف وسیعی از علائم جسمی و روانی را در بر می‌گیرد که اصلی‌ترین نشانه‌های آن عبارتند از:
- تنش عضلانی
- مشکلات خواب
- سرگیجه و حالت تهوع
- مشکلات گوارشی
- عصبانیت و تحریک‌پذیری
- سردرد
- تعریق شدید
- احساس بی‌قراری
- احساس دلشوره مداوم
- افزایش یا کاهش اشتها
- بالا رفتن ضربان قلب
اضطراب چیست؟
اضطراب یک احساس ترس، نگرانی یا ناراحتی شدید است که لزوما بر اثر تجربه یا لمس محرک خاصی ایجاد نمی‌شود. به عنوان مثال شما با دیدن یک موقعیت دلهره‌آور دچار استرس و بالا رفتن ضربان قلب شدید. این واکنش طبیعی بوده و پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود. اما در احساس اضطراب شما پس از گذشت روزها و حتی ماه‌ها همچنان با یادآوری آن خاطره دچار ترس و نگرانی غیر قابل کنترلی خواهید شد.
علائم و نشانه‌های اضطراب
نشانه‌های اضطراب و استرس شباهت‌های زیادی دارند. اما مهمترین علائمی که نشان دهنده اضطراب هستند عبارتند از:
- احساس سوزن سوزن شدن
- بی‌حسی و کسلی شدید
- احساس عذابی قریب الوقوع
- گیجی و مه مغزی
تفاوت استرس و اضطراب چیست؟
استرس و اضطراب واکنش طبیعی بدن ما نسبت به موقعیت خطر یا فرار هستند که مرز باریکی بین آن‌ها وجود دارد. در صورتی که احساس خطر کنید سریعا بدن هورمون استرس ترشح می‌کند. این هورمون باعث بالا رفتن ضربان قلب شده و خون بیشتری به اندام‌های مختلف بدن می‌رساند.
این‌جاست که بدن شما مواد مغذی فراوانی در خون آزاد می‌کند تا بتواند انرژی مورد نیاز را به قسمت‌های مختلف برساند. از همین رو حواس پنجگانه اکثر افراد در چنین موقعیتی هوشیارتر عمل می‌کند. اضطراب پاسخی به احساس استرس است.
در واقع اصلی‌ترین تفاوت استرس و اضطراب را باید در وجود یک محرک خاص دانست. استرس معمولا به دلیل یک تغییر جدید یا موقعیت خاص ایجاد می‌شود و پس از این‌که آن وضعیت برطرف شد استرس هم از بین خواهد رفت.
البته نمی‌توان گفت استرس همیشه کوتاه مدت است، بلکه استرس مزمن و طولانی مدت به استرس‌هایی گفته می‌شود که به دلیل فشارهای زیاد همچون قرار گرفتن در موقعیت کاری سخت یا اختلافات خانوادگی بروز پیدا می‌کند.
در تفاوت استرس و اضطراب باید بگوییم که اضطراب به نوعی نقطه مقابل استرس است و برای بروز پیدا کردن به محرک خاصی نیاز ندارد. احساس اضطراب همیشه با نگرانی‌هایی همراه است که در صورت برطرف شدن عامل استرس‌زا باز هم از بین نمی‌رود.
اختلال اضطرابی چیست؟
اختلالات اضطرابی (anxiety disorders) در حقیقت تجربه‌ی مزمن و شدید احساس ترس و اضطراب هستند. افراد مبتلا احساس اضطراب زیادی در مورد رویدادهای آینده دارند و در واکنش به رویدادهای کنونی نیز دستخوش ترس می‌شوند. این مسئله به‌شدت روی عملکرد آن‌ها در زندگی روزمره تأثیر منفی می‌گذارد.
اختلال اضطراب -به استثنای اختلال مصرف مواد- شایع‌ترین اختلال روانی است و تقریباً ۲۸ درصد از انسان‌ها را در طول عمر گرفتار می‌کند. شیوع این اختلال بین ۳۰ تا ۴۴ سالگی به اوج می‌رسد.
مروری بر علل اختلال اضطرابی
برخی از مهمترین علل اختلال اضطرابی عبارتند از:
الف) عامل ژنتیکی: اضطراب می‌تواند به‌صورت ژنتیکی منتقل شود. بدین معنا که والدین گرفتار اضطراب بیشتر ممکن است دارای فرزندانی با همین ویژگی شوند.
ب) ساختار شیمیایی مغز: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که اختلالات اضطرابی ممکن است با مدارهای معیوب در مغز که ترس و احساسات را کنترل می‌کنند مرتبط باشد.
ج) استرس محیطی: ژنتیک هیچ‌گاه به‌تنهایی عامل ابتلا به اختلال اضطراب نیست و در کنار آن، وجود عامل محیطی نیز لازم است. تجربه‌ی رویدادهای استرس‌زای شدید مانند سوء استفاده و بی‌توجهی در دوران کودکی، مرگ یکی از عزیزان، مشاهده خشونت یا… می‌تواند فرد را دچار اختلال اضطراب کند.
هـ) سوء مصرف دارو، الکل یا موادمخدر
و) شرایط پزشکی: برخی از بیماری‌های قلبی، ریوی و تیروئید می‌تواند علایمی مشابه اختلال اضطراب ایجاد کند یا موجب بدتر شدن این علایم شود.
اختلال اضطراب، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که انسان‌های زیادی را درگیر می‌کند.
